Ocena jest opinią wartościującą, powstającą w wyniku porównania obiektu oceny bądź jego wybranych cech z pewnym wzorcem (standardem) lub z innymi obiektami, wykorzystywaną dla celów analityczno-kontrolnych i decyzyjnych. Ocena jest jedną z podstawowych procedur w polityce personalnej.
Oceny w zarządzaniu służą celom praktycznym: analizie i kontroli sytuacji oraz przygotowywaniu decyzji. Pracodawca i kierownik mają prawo do dokonywania oceny ludzi w organizacji tylko w takim zakresie, w jakim dotyczy to interesów firmy i treści poszczególnych ról organizacyjnych. Nie wolno oceniać człowieka jako osoby. Nie wolno też naruszać jego godności i prywatności.
Przez system ocen rozumie się układ świadomie i logicznie dobranych, wewnętrznie zorganizowanych i spójnych technik, kryteriów i zasad dokonywania ocen, uznanych za właściwe dla: danych celów, firmy (jej części) i grup stanowisk, służących realizacji tych celów.
Dobry system ocen – to system efektywnie wspierający misję, cele strategiczne i strategie rozwojowe firmy, służący rozwojowi potencjału społecznego firmy. System ocen jest narzędziem zarządzania.
Dobry system ocen to z reguły system zdywersyfikowany. Dywersyfikacja powinna być przeprowadzana zarówno pod kątem kryterium celu, jak i specyfiki pracy na różnych stanowiskach.
Z punktu widzenia celu dywersyfikacja może być przeprowadzona w przekrojach, zaproponowanych w tekście. Z punktu widzenia specyfiki pracy dywersyfikacja powinna być nie mniejsza niż to wynika z liczby podstawowych grup zawodowo-kwalifikacyjnych (opisanych w rozdz. 5, cz. I).
W praktyce, uwzględniając pracochłonność i koszty prowadzenia kompleksowego, dostatecznie zdywersyfikowanego systemu ocen, warto analizować realne możliwości i – w przypadkach ograniczeń w tym zakresie – koncentrować się selektywnie na wybranych (najważniejszych dla firmy) celach i grupach zawodowo-kwalifikacyjnych. Lepszy jest dobrze zaprojektowany i właściwie prowadzony system ocen okresowych dla jednej lub kilku grup stanowisk niż zły, nadmiernie zunifikowany system ocen dla wszystkich ludzi w organizacji.
